پرواز

استاد سید حسن ابطحی: روزى به دوستى كه یكى دوبار در زندگى شكست خورده و به مقصدى كه منظورش بود نرسیده و در نتیجه یأس و ناامیدى سر تا پاى وجودش را فرا گرفته بود، برخوردم. و وجود او را در دنیا عاطل و باطل دیدم، او به طور كلّى در اثر پیشامدهاى روزگار كسل و بى‏حال كنارى نشسته و خود را تسلیم حوادث و بلاها نموده و به هیچ وجه از خود دفاعى نمى‏نمود، حال عبادت نداشت و به كلّى سر تا پاى وجودش را بى‏رغبتى به عبادت فرا گرفته بود. و حال آنكه اگر انسان در مقابل هجوم بلاها و حوادث مانند كوه نایستد و به كار خود و عبادتهایش ادامه ندهد، یقینا از پا در مى‏آید و در دنیا و آخرت دچار زیانهاى غیر قابل جبران مى‏گردد.

من او را به محضر یكى از بزرگان و اساتید علم تزكیه نفس بردم و از او خواستم كه شرح حال خود را براى آن استاد بزرگ بیان كند.

او خوشبختانه حرف مرا گوش كرد و شرح حالى از خود براى آن عالم بزرگوار بیان نمود.

استاد با مواعظ زیر و دستوراتى كه به او داد او را موفّق به حیات مجدّدى گرداند. و بحمداللّه‏ تا به حال از بهترین شاگردان برنامه‏هاى معنوى و روحى بوده است.

استاد ابتدا آیاتى از قرآن مجید كه مربوط به نشاط و سرعت در خوبیها و استقامت در عبادت بود، براى او تلاوت كرد و معتقد بود كه این آیات به تنهائى نورانیّت ایجاد مى‏كند. و او را به نشاط در عبادت در مى‏آورد. و از این كسالت و بى‏حالى بیرون مى‏برد. و آن آیات قرآن اینها بودند:

«وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلّیها فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ اَیْنَ ما تَكُونُوا یَأْتِ بِكُمُ اللّه‏ُ جَمیعا اِنَّ اللّهَ عَلى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدیرٌ

یعنى: هر كسى را راهى است به سوى خداى تعالى، پس بر یكدیگر به سوى خوبیها پیشى بگیرید، شما هر كجا باشید خداى تعالى همه‏تان را حاضر مى‏كند، خداى عزّوجل بر هر چیزى قدرت دارد.

و فرموده: و سارِعُوا اِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ

یعنى: به سوى مغفرت پروردگارتان شتاب كنید. و بر یكدیگر پیشى بگیرید.

و فرمود: فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ

یعنى: به سوى خوبیها بر یكدیگر پیشى بگیرید.

و فرمود: اُولئِكَ یُسارِعُونَ فِى الْخَیْراتِ

یعنى: آنان به سوى خوبیها سرعت مى‏گیرند.

پس بر همه مسلمانان لازم است كه به سوى كارهاى خوب اعمّ از كارهاى خوب دنیائى یا كارهاى خوب آخرتى بر یكدیگر سبقت بگیرند و لحظه‏اى از پیشرفت به سوى كمالات مادّى و معنوى كوتاهى نكنند.

سپس استاد به او گفت: این حالت روحى تو را در روایات «فترت» گفته‏اند، یعنى سكون و توقّف بعد از مدّتى عبادتهاى بى‏رویّه و خسته‏كننده كه منتهى به همین حالت طبعا مى‏شود.

«پیغمبراكرم» (صلى اللّه علیه و آله) فرموده: الا ان لكل عبادة شرة ثم تصیر الى فترة

یعنى: همه بدانید كه براى هر عبادتى مدّتى (به خصوص در اوائل) نشاط و رغبت زیادى است و انسان با شوق و شعفى به سوى آن عبادت مى‏رود و چون توقّع دارد كه زود به نتیجه برسد و طبعا بدون برنامه‏ریزى و روش صحیحى كه باید در عبادت اتّخاذ كند بوده لذا به آنچه مى‏خواسته نخواهد رسید، خسته مى‏شود و بعد متوقّف مى‏گردد.

حال اگر این توقّف و ایستگاهش در زمانى باشد كه هنوز انحراف پیدا نكرده و در منهج صحیح و صراط مستقیم لنگر انداخته باشد، خداى تعالى دست او را خواهد گرفت و او را هدایت خواهد فرمود، ولى كسى كه افراط كرده و از صراط مستقیم خارج شده و به خاطر عشق در عبادت از این و آن

دستور گرفته و به مسلكهاى انحرافى كشیده شده و در آن انحراف لنگر انداخته و خسته شده گمراه خواهد بود و عملش بیهوده و خودش به هلاكت مى‏رسد.

سپس پیغمبر اكرم (صلى اللّه علیه و آله) فرمود:

ما انّى اصلّى و انام و اصوم و افطر و اضحك و ابكى فمن رغب عن منهاجى و سنتى فلیس منّى

یعنى: آیا نمى‏بینید كه من، هم نماز مى‏خوانم، و هم به موقع خود مى‏خوابم و هم بعضى از روزها روزه مى‏گیرم و هم روزها غذا مى‏خورم و هم خنده مى‏كنم و هم گریه مى‏كنم.

توضیح آنكه من هم مثل شما زندگى عادى دارم و مانند بشرى هستم كه در تمام كارهاى بشرى شركت مى‏كنم، نه به جانب افراط مى‏روم و نه به جانب تفریط، نه آنقدر عبادت مى‏كنم كه خسته شوم و خواب را بر خود حرام كنم و نه آن قدر تنبلى مى‏كنم كه از دائره بندگان خدا و عبادت كنندگان خارج شوم. شما هم مثل من باشید، كسى كه از راه و روش و سنّت من سرپیچى كند از من نیست.

«مام صادق(علیه السّلام) فرمود: انّ لكلّ احد شرّة و لكلّ شرَّة فترة، فطوبى لمن كانت فترته الى خیر

یعنى: براى هر كسى در هر كارى نشاطى و بى‏حالى و سكونى هست خوشا به حال آن كسى كه نشاطش منتهى به كارهاى خوب شود و در كارهاى بد متوقّف نگردد، زیرا اگر در حال نشاط كارهاى بد بكند و بعد در همان حال بماند به بدترین وضع مانده، ولى اگر در حال نشاط مشغول كارهاى خوب باشد اگر چه بعدا متوقّف شود در جاى خوبى متوقّف گردیده است.

و امام باقر (علیه السّلام) فرمود: «ما من احد الا وله شرَّة و فترة، فمن كانت فترته الى سنَّة فقد اهتدى و من كان فترته الى بدعة فقد غوى

یعنى: كسى نیست مگر آنكه داراى نشاط و بى‏حالى در مواقع مختلف زندگى است و اكثرا در اوائل داراى نشاطى هستند، پس كسى كه سكونش در عبادت و دستورات الهى قرار بگیرد هدایت مى‏شود ولى كسى كه سكونش در بدعتها قرار بگیرد گمراه شده است.

سپس استاد به او گفت: طبق احادیث زیادى كه از معصومین (علیهم السّلام) نقل شده انسان باید در عبادت میانه رو باشد.

«امام صادق» (علیه السّلام) فرمود:لاتكرهوا الى انفسكم العبادة

یعنى: عبادت و مستحبّات را بر خود با اكراه نفس تحمیل نكنید.

پس نباید انسان بیشتر از آنچه كه از عبادت لذّت مى‏برد و براى آن نشاط دارد عبادات مستحبّه را انجام دهد، تا به این روزى كه تو در آن قرار گرفته‏اى بیفتد كه اگر انسان در همین حال فترت و خستگى از عبادت بمیرد، به خصوص اگر در انحراف و بى‏رغبتى نسبت به خداى تعالى و بى‏توجّه به راه و روش «پیامبر اكرم» (صلى اللّه علیه و آله) باشد به بدترین وضع مرده است.

ابن مسعود را دیدند كه در وقت مرض بسیار مى‏گرید، از او پرسیدند: كه اى «ابن مسعود» چرا این قدر گریه مى‏كنى؟ گفت: مرض در وقتى گریبان گیر من شده كه از عبادت كسل و خسته‏ام و بى‏رغبت نسبت به آن هستم و اى كاش این مرض در وقتى كه كوشش در عبادت مى‏كردم و نشاط داشتم متوجّه من مى‏شد

پس اوّل دستورى كه مى‏خواست، تو درگذشته رعایت كرده باشى، تا خسته نشده باشى این بود كه زیاده‏روى در عبادت نمى‏كردى.

در اینجا دوست ما به استاد گفت: آن زمان من به نزد یكى از علماء راه یافتم او به من دستور عبادات مستحبّه زیادى را مى‏داد و حتّى گاهى شبها تا صبح مرا بیدار نگه مى‏داشت و من مشغول عبادت مى‏شدم و امروز من احتمال مى‏دهم كه مقدارى از خستگى و یأس و نا امیدى‏ام مربوط به آن اعمال زیاد آن روزها باشد.

استاد در جواب او گفت: درست است، حقّ با شما است، استاد و مربّى نباید برنامه عبادى زیادى كه كسل كننده باشد به شاگرد دستور دهد زیرا «پیغمبر اكرم» (صلى اللّه علیه و آله) فرمود:

انَّ هذا الدّین متین فاوغلوا فیه برفق و لاتكرهوا عبادة اللّه‏ الى عباد اللّه

یعنى: این دین بسیار محكم و قوى است، پس در آن با كنترل كامل و مداراى صحیح وارد شوید و عبادت خداى تعالى را بر بندگان خدا به طورى كه آنها كراهت داشته باشند تحمیل نكنید.

و ضمنا این را بدان از علائم جهل و نادانى این است كه انسان جاهل در كارها یا زیاده‏روى مى‏كند و یا كند روى مى‏نماید.

حضرت «على» (علیه السّلام) فرمود: «لایرى الجاهل الاّ مفرطا او مفرَّطا

یعنى: همانگونه كه یك انسان بى‏اطلاع از رانندگى وقتى پشت فرمان ماشین مى‏نشیند، یا به طرف راست منحرف مى‏گردد و یا به طرف چپ منحرف مى‏شود، هم چنین شخص جاهل در هر كارى كه راه و روشش را نمى‏داند اگر خودسرانه و بدون راهنما وارد شود منحرف مى‏گردد، در عبادت و بندگى خدا و رسیدن به كمالات روحى هم همین گونه است البتّه باید راهنماى انسان به تمام دقائق سیر و سلوك و حركت به سوى كمالات وارد باشد كه فرموده‏اند:

«هلك من لیس له حكیم یرشده» یعنى: هلاك است كسى كه حكیمى، استادى، مرشدى نداشته باشد كه او را راهنمائى كند.

لذا من به تو دستور مى‏دهم كه براى رفع ناامیدى و یأس و این سستى كه به تو عارض شده، باید با اراده كامل و جدّى همه روزه صد مرتبه «لااله الاّ اللّه» و صد مرتبه «صلوات» و صد مرتبه «استغفار» با توجّه به معنایش بگوئى و واجبات را صحیح و اوّل وقت انجام دهى و محرّمات را ترك كنى و این دستور را تا چهل روز لااقل تحمّل كنى، تا بعد ببینیم چه باید كرد.

دوستم مى‏گفت: كه من بعد از چهل روز كاملاً احساس مى‏كردم كه دوباره به نشاط آمده‏ام و حال عبادت خوبى مانند قبل پیدا كرده‏ام.

جدول لیگ برتر

تقویم شمسی

رنک الکسا

ابزار وبلاگ

ابزار رایگان وبلاگ

اوقات شرعی